W sytuacji kiedy obie strony transakcji występują jednocześnie w roli sprzedawcy i nabywcy może dojść do bezgotówkowego rozliczenia jakim jest kompensata wzajemnych zobowiązań.
Biuro Rachunkowości Jelenia Góra KOALA serdecznie zaprasza na artykuł o kompensacie.

Jeśli obie strony transakcji są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony. Warunkiem takiego rozwiązania jest zobowiązanie finansowe lub rzeczowe o takiej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Jest to forma rozliczenia bezgotówkowego, lecz nie jest to forma zapłaty, ani barter. Nie ma również możliwości określenia tej formy zapłaty na fakturze. Obie wierzytelności zostają umorzone  nawzajem do wysokości niższej. Kompensata wierzytelności dotyczy jedynie zobowiązań dla których upłynął termin płatności określony w umowie.

Zgodnie z art. 499 Kodeksu Cywilnego potrącenie możliwe jest poprzez złożenie stosownego oświadczenia drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie było możliwe, Nie ma wzoru na takie oświadczenie, może ono mieć zarówno formę pisemną jak i ustną.

Przez kompensatę nie mogą być rozliczone:

• przedawnione wierzytelności, jeśli potrącenie nie było możliwe przed ich przedawnieniem, w przypadku kiedy potrącenie nie było możliwe przed ich przedawnieniem(art. 502);
• zajęte, kiedy to dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela po zajęciu lub kiedy jego wierzytelność stała się wymagalna po tym (art. 504);
• wierzytelności, które nie ulegają zajęciu, wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania, wynikające z czynów niedozwolonych czy też do których potrącenie jest możliwe wyłącznie przez przepisy szczególne (art. 505).

W przypadku kiedy to u konkretnego kontrahenta dłużnik posiada kilka wierzytelności, sam powinien wskazać w oświadczeniu o potrąceniu, dzięki którym zobowiązania zostaną umorzone. Jeśli tak się nie stanie to oświadczenie może być bezskuteczne z powodu niedotatecznego wyrażenia zamiaru wywołania skutków prawnych.